Recensies

Modern theater met parodie op musical en circus
***
Volkomen zot, maf en mallotig – dat is de voorstelling Zilke, dood en ontwaken die in het Zeeland Nazomer Festival afgelopen weekend voor een welkome afwisseling zorgde in de serie voorstellingen over zware onderwerpen.

In een bos bij Goes heeft het Vlaamse gezelschap Walpurgis een tent neergezet en een grote tribune gebouwd, waarop zo’n driehonderd man kan plaatsnemen. In die tent wordt muziek gemaakt door de Vlaamse bigband Flat Earth Society en de artiesten van Walpurgis voeren een even absurd als obstinaat sprookje op.
Het is modern muziektheater, met lichte parodieën op een wereld van musical, entertainment en circus. Over het meisje Zilke, dat al sinds haar geboorte over de opmerkelijke gave beschikt een paar keer per dag dood te vallen, om daarna weer vrolijk verder te leven. Zij wordt aldus een circusact en komt terecht bij een sjofele artiestenfamilie, waarin twee zusjes een onwaarschijnlijke act doen met een grote flamoes, waarin hele kreeften en paraplu’s verdwijnen.
In de Vlaams-absurdistische traditie van cartoonisten als Kamagurka en Topor is Zilke, dood en ontwaken muziektheater geworden met cartoonachtige allure. De tegendraadse composities van Peter Vermeersch worden door de Flat Earth Society fantastisch gespeeld. Dit is spetter- en tettermuziek van hoog niveau, soms langs grillige, onverwachte lijnen, soms sensationeel uithalend. Helaas blijft de tekst daarbij achter: de rijmelarij is wel erg plat, en je moet er tegen kunnen, tegen die Vlaamse hang alles bewust knullig en lullig uit te willen spelen.
Maar het publiek smulde ervan; de lachsalvo’s waren niet van de lucht en na afloop werden de artiesten beloond met langdurig applaus en bravo’s.
Het Zeeland Nazomer Festival heeft tot eind deze week een hit in huis, in een bos aan de stadsrand van Goes.
Hein Janssen, De Volkskrant

Gebroken harten te koop
(…) Heeft Hemia last van een gebroken hart, dan zeker Zilke (3 sterren) in de gelijknamige musical van Walpurgis. Zilke (Charlotte Vandermeersch) kan zich het lot van mensen zo hard aantrekken dat haar hart breekt en ze sterft. Door het lied van de dood komt ze telkens weer tot leven. Door die gave zal ze in een gruwelijk circus belanden waarvan de bazin (Eurudike De Beul) de koningin van het worldwide entertainment wil worden. Rafaël (Geert Vandyck), een in verzen sprekende ondernemer die denkt dat met geld alles te koop is, zal Zilke uiteindelijk redden. Ze valt nog voor hem ook.
Judith Vindevogel regisseert de tekst van Pieter de Buysser, Dood en Ontwaken in Circus Ngemak, die duidelijk vragen stelt bij de emocultuur en de steeds hongerige entertainmentwereld die zelfs de puurste gevoelens kan verslinden. Dat ze dit doen in een musicalvorm, zorgt voor een ironische laag. Het stuk twijfelt nog teveel of het een sprookje wil zijn of niet en lijkt daarom uit evenwicht.
Peter Vermeersch componeerde in elk geval een prachtige score die dan weer jazzy is, dan weer bulkt van oosterse klanken. De muzikale kronkels passen perfect bij de bizarre ondertoon van het gebeuren net als de soms slimme, soms zeer flauwe lyrics. Maar nergens wordt Vermeersch te abstract. Dat het Flat Earth Society als orkest dient kan alleen maar een voordeel genoemd worden. Er wordt door iedereen uitstekend gespeeld en redelijk gezongen hoewel Walpurgis nogal pech had in Hasselt. Een kwartier voor de première barstte er nog een regenbui los en ook de speelplek was nogal krap bemeten.
Wilfried Eetezonne, De Morgen

Ook op Nazomerfestival: morbide Belgisch sprookje
****
Tussen de bomen hangen slingers van kleurige lampjes. Zilke wordt gespeeld op een feeërieke plek. Het Vlaamse muziektheatergezelschap Walpurgis is neergestreken aan de rand van Goes, in een park met oude perelaars en vroege nachtegaaltjes. Maar zo vredig als het daar in de avondschemering oogt, zo grimmig klinkt het verhaal van Zilke.
Het meisje met de op het Vlaamse verkleinwoord van ‘ziel’ lijkende naam, lijdt aan een vreemd symptoom. Verschillende keren per dag breekt haar hart, uit medelijden met het lot van de mensen. Maar steeds wekt de dood Zilke weer tot leven. Ja, librettist Pieter de Buysser schreef een morbide sprookje. En componist Peter Vermeersch leverde er wilde muziek bij.
Muziek die van klassiek melodisch tot het meest burleske gaat, van heel verheven tot uiterst banaal. De big band Flat Earth Society, die vooral uit blazers bestaat, toetert er op los terwijl Zilke zingt. Haar vertolkster Charlotte Vandermeersch heeft een lyrische alt en draagt een groen, bijna buitenaards pakje.
Helaas buit Zilkes moeder de gave van haar dochter uit. Het meisje dat dood en ontwaken in zich verenigt, moet tegen haar zin naar het circus. Daar treedt ze op temidden van ranzige acts en ’s nachts wordt ze in een kooi opgesloten.
Wat de makers met dit alles bedoelen blijft enigszins raadselachtig. Kritiek op de entertainmentindustrie, die onschuldige zielen koopt, zit er zeker bij, maar belangrijker nog is de artistieke vrijheid die de mengeling van circus, rariteitenkabinet en variététheater biedt. Regisseur Judith Vindevogel leeft zich uit in groteske figuren en schrille, bonte beelden. De tekst rijmt, het ritme klopt, de spanning houdt lang aan. Het Zeeland Nazomerfestival zindert – een paar dagen nog.
Anneriek De Jong, NRC Next

Wát wordt er nu geparodieerd, de kunst of het leven?
Naar het theater gaan, dat is bijna altijd een bewuste daad.
Er moet gepland, eventueel gereserveerd, speciaal gekleed misschien, in ieder geval op tijd vertrokken worden. Zelfs in de meest open geest moet dan toch stiekem een verwachting binnensluipen. En tijdens of achteraf moet daar dan weer iets mee gebeuren. Bevredigd, bijgesteld, opzij gezet. Getoetst.
Dagelijks werk voor een criticus. Soms zou het zoveel leuker zijn om geheel onverwachts een voorstelling tegen het lijf te lopen, onderweg naar de supermarkt of naar het werk, en daar dan kort of lang in op te kunnen gaan. Hem nooit vermoed te hebben, en misschien hem dan gewoon weer te vergeten. Alleen de tijd stond even stil. Zo’n soort voorstelling zou Zilke voor mij wel mogen zijn. Muziektheater, omschreven als ‘een existentiële farce’.
De tijd staat stil, het leven gaat door. Terwijl ik het schrijf, besef ik dat het dát is wat de hoofdpersoon, het meisje Zilke, steeds meemaakt. Absurd gegeven.
,,Verschillende keren per dag breekt, overmand door mededogen voor het lijden van de mens, Zilkes hart en sterft zij, om even later door de genadeloze Dood weer tot leven te worden gewekt.” Daar zit volgens haar radeloze moeder een circusact in, en daarom moet de weigerachtige Zilke ondergebracht worden in het kwakkelende circus van de grootouders. Samen met de Iraakse herder Abbas, op wie ze na weer zo’n wederopstanding juist verliefd is, wordt ze met dat doel gekidnapt. “Dan verschijnt plots Rafaël ten tonele, een jonge ondernemer die stapelgek is op Zilke en denkt met geld en liefde alles te kunnen kopen.” Een waanzinnig melodrama met verrassende, onzinnige en onduidelijke afloop.
Elk circus heeft een orkest. Hier is dat Flat Earth Society, een 14-koppig gezelschap onder leiding van Peter Vermeersch. Makers van muziek die eigenlijk niet te omschrijven valt. Jazz, rock, opera, alles valt er wel in te herkennen. Pure improvisatie, naar het lijkt, maar waarschijnlijk toch met een knappe partituur. Geen minuut is het stil of rustig op de scène. Opzwepende circusmuziek, melodramatische opera, vrolijke jazz om heel dat zotte verhaal met een expressionistische schwung neer te zetten.
En zot wordt het, zo af en toe. Kolderiek hoogtepunt is de onverbloemd seksuele show van de twee assistentes van de verlopen goochelaar Bernard. Patsy Andersuitgedraaid en Greet Van Dieperin. Diep er in, dat gaan ze zeker. Poëtischer is de show van herder Abbas met zijn zeven geitjes. Géén geitje te zien, en toch zijn ze er alle zeven, met hun kunstige sprongen, óver hun baasje, dóór de hoepel…
Er voltrekt zich een koningsdrama, in aantal lijken grootser dan de Hamlet, maar aanzienlijk komischer en onnozeler dan zijn grote voorbeeld. Zilke is één grote parodie. Dat wéét je. Zelfs als je niet eens meer weet wát er nu eigenlijk geparodieerd wordt, de kunst of het leven. Dat zou je misschien wel graag wíllen weten, maar dat zal zo simpel nog niet zijn.
Tijdens het schrijven van deze recensie zit ik te luisteren naar de muziek van Flat Earth Society (www.fes.be, klikken op ‘beluisteren Answer Songs’ voor een aantal boeiende fragmenten) en heb ik al volop spijt dat ik mijn oren niet beter heb gebruikt. Wat heb ik allemaal gemist, door vooral op mijn ogen te vertrouwen? Je hebt ze álle vier (en zeker die eerste twee) hard nodig, tijdens deze Zilke. Pak ze mee! En het vrolijkst zal je er van worden als je je verwachtingen voor één keer thuis laat. Gewoon, per ongeluk vergeten…
Willem Nijssen, PZC

op de blog van Rolf Bosboom, journalist vanuit Zeeland:

Een eerste tip van de sluier die het Zeeland Nazomerfestival nog omhult, wordt dezer dagen opgelicht in Hasselt (B), tijdens het bezoekenswaardige festival Theater op de Markt. Daar is de productie Zilke te zien, over enkele weken een van de vier locatievoorstellingen tijdens het Zeeuwse festival. Plaats van handeling zal dan stadspark de Hollandsche Hoeve in Goes zijn. In Hasselt wordt het opgevoerd op een binnenplaats in de stad zelf, omzoomd door een klooster.
Zilke is een wonderlijke productie, een aanvankelijk vrijwel niet te volgen verhaal over het meisje Zilke dat meerdere malen per dag sterft om door de dood weer tot leven te worden gewekt. Haar moeder exploiteert haar door Zilke te verheffen tot circusact. Geleidelijk wordt duidelijk hoezeer alles als metafoor kan worden gezien, zonder dat die tot in detail wordt ingevuld.
Het stuk is een mengeling van circus, parabel, musical, variété en wat al niet meer, met vooral prachtige muziek van Peter Vermeersch, uitgevoerd door zijn Flat Earth Society. De mooie Charlotte Vandermeersch overtuigt in de titelrol. Niet iedereen zal met Zilke uit de voeten kunnen, maar het Nazomerfestival staat in elk geval een opmerkelijke, gedurfde productie te wachten.
Het was mooi om in Hasselt te zien hoe de nonnen af en toe de gordijnen openschoven om te zien wat er op het plein gaande was, maar al snel dachten zij er het hunne van en gingen een voor een de lichten uit, zeker na de uiterst scabreuze scène van ‘Patsy Andersuitgedraaid’ en ‘Greet Van Dieperin’.